Er zijn heel veel overheidsorganisaties – bestuursorganen – die dagelijk besluiten op basis van de wet nemen over burgers en bedrijven. Voor het nemen van deze beslissingen hebben zij medewerkers – vaak ambtenaren, maar ook interimmers of uitzendmedewerkers – die deze belangrijke taak uitvoeren. Zij worden ook wel uitvoeringsmedewerkers, eerstelijnsmedewerkers of beslismedewerkers genoemd. Ik heb dit werk zelf gedaan, medewerkers begeleid en opgeleid en kom het volgende tegen.

Soms hebben beslismedewerkers een opleiding met daarin de nodige juridische vakken gehad, maar vaak ook niet; zij komen bijvoorbeeld uit het bedrijfsleven of hebben een algemeen administratieve opleiding. Ze hebben ook niet altijd ervaring in het nemen van juridische beslissingen en training on the job is vaak beperkt tot basiskennis over die ene wet die zij moeten uitvoeren – of zelfs dat niet.

Beslissingen worden vaak deels automatisch genomen, en dat gaat doorgaans wel goed. Maar als een medewerker er zelf mee aan de slag moet, bijvoorbeeld door relevante regels en rechtspraak te doorgronden, blijkt het complex te zijn. Soms vertrouwen mensen dan maar blindelings op voorbeelden of instructies, soms ook hebben zij gehoord dat zij maatwerk moeten leveren zonder daarvan de risico’s en juridische grenzen goed te kennen. Of dat zij op basis van hun gevoel de wet opzij moeten kunnen zetten, wat in een rechtsstaat niet de bedoeling is.

In een aantal opzichten kunnen we hier spreken van slecht werkgeverschap: medewerkers die belangrijk werk doen waar burgers flink mee geholpen of geraakt kunnen worden, doen naar eer en geweten hun werk, maar overzien niet altijd voldoende waar het om gaat. Een goede basisopleiding over het nemen van besluiten, met de nodige kennis van de wet, beginselen en rechtspraak, is geen overbodige luxe. Het past ook bij de gedachte van juridische kwaliteitszorg: als je primaire beslissing goed is, levert dat veel winst op. Bezwaar en beroep verlopen dan minder problematisch.

Het boekje dat in de herfst verschijnt over rechtsstatelijk vakmanschap bevat veel van deze informatie, juist gericht op uitvoerende teams, medewerkers en hun leidinggevenden. Bijgaand beslisformulier zal er ook in worden opgenomen. Het bevat in de juiste volgorde de vragen die belangrijk zijn voor een zo goed mogelijke beslissing. Het is een betaversie, dus wie weet valt er nog wat aan te verbeteren.

Laat je weten wat je ervan vindt?